De Tweede Wereldoorlog: oorzaken en gevolgen
De Tweede Wereldoorlog: oorzaken en gevolgen
Wat zijn de oorzaken en gevolgen van de Tweede Wereldoorlog?
De Tweede Wereldoorlog (1939-1945) was een grootschalig gewapend conflict, grotendeels voortgekomen uit de Eerste Wereldoorlog (1914-1919).
Toegegeven, de conflicten die voortkwamen uit het Verdrag van Versailles, toegevoegd aan een reeks factoren van uiteenlopende aard, vormden een vruchtbare voedingsbodem voor de groeiende vijandigheid die zou resulteren in de meest gewelddadige oorlogen waarmee de mensheid te maken zou krijgen.
Wat waren dan de belangrijkste oorzaken en gevolgen?
Oorzaken van WO II
Het Verdrag van Versailles en Duitse vernedering
Zitting van het Verdrag van Versailles, in de Spiegelzaal.
Het Verdrag van Versailles dwong Duitsland om de volledige verantwoordelijkheid te nemen voor het conflict in de Eerste Wereldoorlog. Als gevolg hiervan werden hem absoluut vernederende en buitensporige overleveringsvoorwaarden opgelegd.
Het Verdrag van Versailles verplichtte Duitsland onder meer om:
- lever wapens en militaire schepen aan de geallieerden;
- het Duitse leger terugbrengen tot 100.000 soldaten;
- om onder de veroveraars de door Duitsland geannexeerde of bestuurde gebieden te verdelen;
- compensatie betalen aan de geallieerden.
Dergelijke omstandigheden verhinderden het economische herstel van Duitsland, dat onder de bevolking onrust, wrok en wraakzucht veroorzaakte.
Onwetendheid over overeenkomsten met Italië na het Verdrag van Versailles
Tijdens de Eerste Wereldoorlog voerde Italië geen oorlog naast Duitsland, hoewel het de oorlogsverklaring had ondertekend van de Triple Alliance, waartoe het behoorde met Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. Italië van zijn kant aanvaardt in ruil daarvoor het Triple Entente-voorstel inzake territoriale compensatie, in plaats van te blijven vechten.
De toezegging van de geallieerden was onbekend in het Verdrag van Versailles, en Italië kreeg alleen te maken met etnische spanningen die in deze periode waren ontwikkeld en de sfeer van confrontatie voorbereid. Deze spanningen waren een van de gevolgen van de territoriale verdeling waartoe in het Verdrag van Versailles was besloten.
slechts een deel van wat was afgesproken. Dit wekte bij sommige Italianen de wens op om zich te verdedigen, met name onder degenen die aan het front van de Eerste Wereldoorlog hadden gevochten, zoals bijvoorbeeld Benito Mussolini.
Toenemende etnische spanningen
Aan de ene kant was er dus een verontwaardigd Italië dat verlangde naar een verklaring tegen de geallieerden; aan de andere kant een onderdrukt Duitsland. Deze context wekte de wens op om terug te keren naar vóór Verssailles en terug te keren naar territoriale expansie.
Tegelijkertijd, in Duitsland, de opkomst van groeiend antisemitisme, ondersteund door de overtuiging dat de Joden met economische macht een obstakel vormden voor de ontwikkeling van de nationale economie.
De opkomst van het nationaal-socialisme en fascisme
Benito Mussolini en Adolf Hitler in een militaire parade.
Ontevredenheid leidde tot de opkomst van een nieuwe extreemrechtse ideologische stroming, die probeerde de opmars van liberale kapitalistische democratieën en het Russische communisme het hoofd te bieden door middel van een discours van nationalistische, etnocentrische, protectionistische en imperialistische roeping.
Deze tendens werd vertegenwoordigd door het Italiaanse fascisme van Benito Mussolini, die in 1922 aan de macht kwam, en het Duitse nationaal-socialisme of nazisme.
De grote Depressie
Aan het begin van de jaren twintig hadden landen als Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk een snel economisch herstel doorgemaakt. De depressie van de 29-er jaren leidde echter tot de Grote Depressie, waarbij liberale democratieën werden verslagen.
De Grote Depressie heeft overal ter wereld grote schade aangericht, maar de weerslag was het meest opmerkelijk in Duitsland en Italië, landen die eerder werden getroffen door het Verdrag van Versailles. Daar werd de afwijzing van het economisch liberalisme en het democratische model door de bevolking verergerd.
Men kan zeggen dat de Grote Depressie het Duitse nationaal-socialisme nieuw leven heeft ingeblazen, dat vóór de depressie van 1929 de neiging had zijn politieke kracht te verliezen. Op deze manier faciliteerde hij de opkomst van het nazisme in 1933, onder leiding van Adolf Hitler.
Japanse invasie van Mantsjoerije in 1931
Aan het begin van de 20e eeuw was Japan uitgegroeid tot een economische en militaire macht, maar na de Grote Depressie stuitte het op nieuwe tariefbarrières. De Japanners wilden zowel hun markt als toegang tot grondstoffen veiligstellen. Dus na het treinincident in Mantsjoerije, waarbij een deel van de spoorlijn explodeerde, gaf Japan China de schuld en joeg het zijn leger de regio uit.
De Japanners vormden de Manchukuo Republiek, een soort protectoraat onder de collaborerende leiding van de laatste Chinese keizer, Puyi.
De Volkenbond weigerde in solidariteit met China de nieuwe staat te erkennen. Japan trok zich in 1933 uit de Society terug. In 1937 viel het China binnen en begon de Chinees-Japanse oorlog. Dit heeft een nieuwe flank geopend op het internationale toneel.
De Italiaanse invasie van Abessinië-Ethiopië in 1935.
Aan het begin van de 20e eeuw had Italië al de controle over Libië, Eritrea en Somalië gegarandeerd. Het grondgebied van Abyssina (Ethiopië) was echter meer dan wenselijk. Zo vielen ze op 3 oktober 1935 Abessinië binnen met de steun van Duitsland.
De Volkenbond probeerde Italië te sanctioneren, dat zich terugtrok uit de Volkenbond. Sancties werden kort daarna opgeschort. Geconfronteerd met de zwakte van de Volkenbond handhaafde Mussolini zijn standpunt, slaagde erin keizer Haile Selassie af te laten treden en riep hij uiteindelijk de geboorte van het Italiaanse rijk uit.
Falen van de Volkenbond
De Volkenbond werd na de Eerste Wereldoorlog opgericht om vrede te garanderen en probeerde de hardheid van maatregelen tegen Duitsland te verminderen, maar zijn opmerkingen werden niet gehoord.
Bovendien, uit angst om een gewapend conflict te beginnen, wist de organisatie niet hoe ze moest omgaan met de expansionistische initiatieven van Duitsland, Italië en Japan. De Volkenbond kon zijn missie niet uitvoeren en werd ontbonden.
De ideologische confrontatie
De Tweede Wereldoorlog is, in tegenstelling tot de Eerste, het resultaat van de ideologische confrontatie tussen drie verschillende politiek-economische modellen die botsten om het internationale toneel te domineren. Deze trends in het debat waren:
- kapitalistisch liberalisme en liberale democratieën, met name vertegenwoordigd door Frankrijk en Engeland, en vervolgens door de Verenigde Staten;
- het communistische systeem, vertegenwoordigd door de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken;
- Duits nationaal-socialisme (nazisme) en Italiaans fascisme.
Gevolgen van de Tweede Wereldoorlog
Vanuit demografisch oogpunt zijn er menselijke verliezen.
Duits concentratiekamp.
Het directe en verschrikkelijke gevolg van de Tweede Wereldoorlog was het verlies en / of de verdwijning van meer dan 66 miljoen mensen.
Van dit cijfer, ontleend aan W. van Mourik, in Bilanz des Krieges (Ed. Lekturama, Rotterdam, 1978), komen slechts 19.562.880 overeen met soldaten.
Het resterende verschil komt overeen met burgerslachtoffers. We hebben het over 47.120.000 mensen. Deze cijfers omvatten de dood door uitroeiing van bijna 7 miljoen Joden in nazi-concentratiekampen.
Economische gevolgen: faillissement van oorlogvoerende landen
De Tweede Wereldoorlog resulteerde in echte massavernietiging. Europa werd niet alleen verwoest door menselijke verliezen, maar ook verstoken van de voorwaarden om zijn economie te ontwikkelen.
Minstens 50% van het industrieterrein van Europa is verwoest en de landbouw heeft vergelijkbare verliezen geleden, met sterfgevallen als gevolg van de hongerdood. Hetzelfde lot is geleden door China en Japan.
Om te herstellen moesten landen in oorlog financiële steun ontvangen van het zogenaamde Marshallplan, met de officiële naam het European Recovery Program (PER).
Deze financiële steun kwam van de Verenigde Staten van Amerika, die ook pleitten voor het sluiten van allianties om de opmars van het communisme in West-Europa te stoppen.
Oprichting van de Verenigde Naties (VN)
Na het duidelijke falen van de Volkenbond, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945, werden de Verenigde Naties (VN) opgericht, die tot op de dag van vandaag van kracht zijn.
De Verenigde Naties zijn officieel tot stand gekomen op 24 oktober 1945 met de ondertekening van het Handvest van de Verenigde Naties in de stad San Francisco, Verenigde Staten.
Het doel was om de internationale vrede en veiligheid te waarborgen door middel van dialoog, de bevordering van het principe van broederschap tussen naties en diplomatie.
Verdeling van Duits grondgebied
Bezettingsgebieden in Duitsland na het einde van de oorlog.
Een van de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog was de verdeling van het Duitse grondgebied tussen de overwinnaars. Na de Conferentie van Jalta in 1945 namen de geallieerden de controle over vier autonome bezettingszones over. Om dit te doen, creëerden ze aanvankelijk een Allied Control Council. Het besluit werd in Potsdam bekrachtigd.
Het gebied was als volgt verdeeld: Frankrijk zou het zuidwesten besturen; Het Verenigd Koninkrijk zou in het noordwesten liggen; De Verenigde Staten zouden het zuiden besturen en de USSR zou het oosten overnemen. Polen zou ook de voormalige Duitse provincies ten oosten van de Oder-Neisse-lijn ontvangen.
Dit hele proces omvatte vervolgingen, verdrijvingen en migratiegolven naar het oosten en zuidoosten, wat de Duitsers in een openlijke kwetsbaarheid achterliet.
De versterking van de Verenigde Staten en de USSR als machten
Het einde van het conflict zorgde vooral voor de spectaculaire groei van de Noord-Amerikaanse economie, zowel in de industrie als in de landbouwproductie. Hieraan zouden de voordelen worden toegevoegd om een schuldeiser van Europa te zijn.
De Verenigde Staten zorgden voor een markt en internationale hegemonie, die opnieuw werd bevestigd door de militaire macht die de uitvinding en het gebruik van atoombommen vertegenwoordigde.
Amerika's groei breidde zich zelfs uit in cultuur. Als voor de oorlog het culturele centrum van het Westen zich in Parijs bevond, verschoof de aandacht naar de Verenigde Staten, waar veel Europese kunstenaars hun toevlucht zochten. Het is niet verwonderlijk dat de Amerikaanse cinema in de jaren vijftig een enorme groei doormaakte.
In 1949 ontmoette de Noord-Amerikaanse hegemonie een concurrent: de USSR, die zich ontwikkelde als een militaire macht door zijn eerste atoombom te creëren. Zo polariseerden de spanningen tussen kapitalisme en communisme de wereld richting de Koude Oorlog.
Begin van de Koude Oorlog
Kort na de totstandkoming van de bezetting van Duits grondgebied leidden de toenemende spanningen tussen het kapitalistische blok en het communistische blok tot een reorganisatie van dit bestuur.
De westelijke bezettingszones verenigden zich en vormden de Duitse Bondsrepubliek (BRD) in 1949, waarop de USSR reageerde door de Duitse Democratische Republiek (DDR) te vormen in het gebied dat onder haar controle stond.
Dit culmineerde in het uitbreken van de Koude Oorlog, die pas zou eindigen met de val van de USSR in 1991.
Ontbinding van het Japanse rijk en de vereniging van Japan met het Westblok
Atoombom van Hiroshima, 6 augustus 1945
Na de dreigende nederlaag in de Tweede Wereldoorlog, na de atoombommen in Hiroshima en Nagasaki, moest Japan zich overgeven. Op 2 september 1945 werd het Japanse rijk ontbonden en werd Japan tot 28 april 1952 bezet door de geallieerden.
Tijdens dit proces werd het imperiale model vervangen door een democratisch model door het ontwerp van een nieuwe grondwet, afgekondigd in 1947. Pas na de bezetting, die zou eindigen met de ondertekening van het Verdrag van San Francisco op 28 april 1952. dat Japan zich bij het zogenaamde Westerse of Kapitalistische Blok zou voegen.
Ten slotte werd in 1960 het Amerikaans-Japanse veiligheidsverdrag tussen de leiders Dwight D. Eisenhower en Nobusuke Kishi ondertekend, waardoor de twee naties bondgenoten werden.
Begin van het dekolonisatieproces
Een deel van de doelen van de VN, bij het aanpakken van de oorzaken en gevolgen van de twee wereldoorlogen, was het bevorderen van dekolonisatie over de hele wereld.
Dekolonisatie is het proces waarbij de territoria van een kolonie worden geëmancipeerd van de buitenlandse regering die haar leidt. Dekolonisatie leidt tot onafhankelijkheid, dat wil zeggen het recht op een eigen regering.
De dekolonisatie werd versterkt vanaf 1947, toen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd afgekondigd.